Visuele kleurbeoordeling: ook de taal doet er toe

In de visuele beoordeling van kleur is het van belang dat je de taal spreekt. Dat zeiden we in een vorig blog. Maar waar hebben we het dan precies over? Daarover gaat dit laatste blog in onze reeks over visuele kleurbeoordeling

De taal van kleur

In de kleurindustrie worden geregeld fancy namen gegeven aan kleuren. Echter, als je als professional werkt met kleur en met name in de kleurbeoordeling, dan heb je daar niet zoveel aan. Waar je wél wat aan hebt, is kennis over de taal van kleur. Als je het over kleur hebt, dan heb je het over kleurtoon, verzadiging en lichtheid. Het Munsell kleurensysteem, een visueel systeem, kent bijvoorbeeld ook deze begrippen. Munsell is gebaseerd op vijf hoofdkleuren: Yellow, Red, Purple, Blue en Green, en Black en White. Munsell rangschikte de kleuren volgens hue (kleurtoon), value (grijswaarde) en chroma (verzadiging).

Kleurtoon

De kleurtoon zegt veel over de kleur, hij geeft de kleur een naam. Bijvoorbeeld rood, groen, geel, oranje. Door de toon weet je in welke richting je moeten denken. Maar het zegt niet alles over de kleur. Wat voor de een rood is, kan voor de andere meer naar oranje of naar blauw gaan.

Lichtheid

De lichtheid staat voor de mate waarin een kleur het licht reflecteert en wordt in verschillende systemen aangeduid door middel van cijfers. Geel heeft van nature een veel hogere lichtheidwaarde dan rood, groen en blauw van eenzelfde verzadigingsgraad. Kleuren waarin geel is vertegenwoordigd, zullen dus ook deze kwaliteit van geel in zich hebben. Dit kun je zien in figuur hieronder, waar je in de rechter (grijze) cirkel in de linkerbovenhoek veel lichte kleuren aantreft vergeleken met de andere kant van de kleurencirkel.

Verzadiging (chromaticiteit)

Met het begrip verzadiging wordt aangeduid hoeveel er van de zuivere kleurtoon aanwezig is in het kleurbeeld. Een kleur is laagverzadigd als er veel zwart en/of wit in het kleurbeeld aanwezig is. De verzadiging is dus een maat voor de zuiverheid van een kleur. Kleuren met een hoge verzadiging heten levendig, fel, helder of diep; kleuren met een lage verzadiging heten gedekt, flets of grauw. In de afbeelding hieronder zie je bovenaan de hoog verzadigde kleuren. Naarmate je meer naar beneden kijkt worden de kleuren vergrijsd tot neutraal grijs.

Natural Color System

Het Natural Color System (NCS) is een kleurordeningssysteem waarbij iedere kleur haar unieke codering heeft, die past bij de waarneming. Het kent drie schalen: verzadiging, kleurtoon en zwartaandeel. De kleurtoon wordt bepaald door een elementaire kleur of menging van (chromatische) elementaire kleuren. De kleuren wit, zwart en het zuivere geel, rood, blauw en groen, zijn de elementaire kleuren binnen NCS. In de codering staat de S voor het aandeel zwart, de C voor de chromaticiteit (het aandeel kleur) en de H voor de kleurtoon.

RAL Design

Ook in het systeem van RAL Design zijn er vier elementaire kleuren die in een cirkel worden geplaatst. Een kleur gedefinieerd door middel van drie dimensies: tint (hue), verzadiging (saturation) en intensiteit (value of brightness). In RAL Design worden de kleuren niet gekenmerkt door een unieke naam, maar door 7 cijfers. Een voorbeeld van een kleur uit RAL Design is 120 40 20. H=20, L=40 en C=20. Vanuit de kleurencirkel kom je dan op de kleurtoon 120, de lichtheid van 40 en de verzadiging is 20 (van 100). Dit resulteert in de olijfgroene kleur.

Communiceren over kleur

Wat heb je hier nou allemaal aan? Nou, laten we een voorbeeld geven. Op het moment dat iemand tegen jou zegt: “Ik vind de S 4030-R90B te blauw en ik wil ‘m roder”, dan kun jij antwoorden: dat is goed, dan maken we er toch S 4030-R80B. Moet ‘ie wat zwarter, dan moeten we iets met de 40 doen. Enzovoorts. Op het moment dat je kennis hebt van deze systemen, dan kun je communiceren over kleur op een professionele manier en kun je je vak als kleurbeoordelaar beter uitoefenen.