In welke mate mag kleur afwijken?

Overal is kleur. Kleur is nodig om te kunnen leven, voor zowel mens als dier. Kleur heeft een functie. Een van die functies is het commerciële aspect. Kleur wordt vaak ingezet voor commerciële doeleinden. Winkels hangen vol met borden om de aandacht te trekken, producten hebben een specifieke kleur die past binnen de kleurgeving. Als de juiste kleur aankoopgedrag positief kan beïnvloeden, dan geldt het tegenovergestelde ook. Daarmee zijn kleurverschillen een interessant onderwerp binnen commercie. Daarover gaat dit blog:

Wat zijn kleurverschillen? En hoe groot zijn toleranties voordat we een product afkeuren op kleurkwaliteit?

De theorie

Kleurverschil is de afstand tussen twee kleuren in de kleurenruimte. Een eenheid kleurverschil kan visueel waarneembaar zijn of niet. Dat is afhankelijk van het kleurgebied waar de kleur zich bevindt. In het rode en gele deel van het kleurenspectrum nemen we eerder een verschil waar dan in het groene deel.

Om kleurverschillen te meten zijn er verschillende instrumenten op de markt: spectrofotometers, tristimulusmeters en kleurenlezers. Al deze instrumenten meten een verschil met de LAB-formule. Verschillen worden gemeten in lichtheid, rood/groen en geel/blauw. Volgens afspraak wordt altijd de standaard van de batch afgetrokken. Het totale kleurverschil wordt dan berekend met de stelling van Pythagoras of met meer geavanceerde kleurverschilformules.

De praktijk

Dat is de theorie. We hebben echter ook zoiets als de praktijk. In welke mate een kleur mag afwijken, hangt namelijk van meer af dan formules en uitkomsten op meetapparatuur. Het soort product, de mogelijkheid die het materiaal heeft om nauwkeurig te werken en wat er wordt geaccepteerd door de markt spelen ook een rol.

Afhankelijkheid 1: het soort product

Zichtbare kleurafwijkingen bij samengestelde producten zijn vaak niet wenselijk. Het doet in de perceptie van de klant meestal afbreuk aan de kwaliteit en heeft daarmee een negatief gevolg voor de afzet van een product. Daar staat tegenover dat, wanneer een klant een visueel kleurverschil accepteert, je jezelf kunt afvragen hoeveel moeite je moet doen om kleuren te laten matchen. Soms is het de investering in tijd niet waard. Daarbij moet wel de kanttekening worden geplaatst dat kleurverschillen ook in het onbewuste van klanten van invloed kunnen zijn. Zet vijf samengestelde producten naast elkaar en eentje daarvan heeft een visueel waarneembaar kleurverschil, dan zal dat product al snel ‘afvallen.’

Afhankelijkheid 2: het materiaal

Dan het materiaal. In sommige gevallen is de invloed van het materiaal dusdanig groot, dat kleurverschillen er (bijna) altijd zullen zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld om een natuurproduct zoals beton. Daarover schreven we eerder een blog. Het ging om een opdracht die we uitvoerden voor een gemeente en gevraagd werden een bandbreedte vast te stellen voor het herstel een betonnen terrein. Een uitdagende vraag want de grilligheid van een materiaal zoals beton of producten die samengesteld zijn uit verschillende materialen, maken het ingewikkeld om op reguliere wijze kleurtolerantie te bepalen.

Afhankelijkheid 3: de markt

Als derde en laatste afhankelijkheid bepaalt ook de markt de mate waarin kleur mag afwijken. De toleranties verschillen namelijk per branche. Als voorbeeld de autobranche en kleurverschillen na schadeherstelwerkzaamheden. Het gaat hier vaak om zogenoemde lichtbron-metamerie: het verschijnsel dat twee voorwerpen onder de ene lichtbron dezelfde kleur hebben, maar een verschillende kleur hebben onder een andere lichtbron. Dit is een belangrijk probleem bij het namaken en matchen van kleuren zoals bij autoreparaties en daarom worden kleur-imitaties meestal onder meerdere lichtbronnen bekeken. Toleranties worden in deze branche namelijk zelden geaccepteerd.

Kortom, of kleur mag afwijken is afhankelijk van meerdere aspecten. Het is aan de kleurspecialist én kleurmaker om de tolerantie vakkundig in te schatten.