Hoe bepaal je kleurtoleranties bij een natuurproduct?

Aanpak: vaststellen standaard kleur en proefmonsters

Om de bandbreedte te kunnen bepalen, was het nodig een standaard kleur vast te stellen. Dat deden we aan de hand van metingen van het bestaande materiaal en proefmonsters. Deze meetgegevens van de betonnen platen analyseerden we (op basis van de L waarde gebaseerd op CIELAB76, D65, 10° volgens de meetmethode welke benoemd wordt in ISO11064). Om de standaard kleur vast te stellen, werden negen kernen geboord, waarbij de mediaan werd vastgesteld. Deze mediaan kleur/punt vormde het uitgangspunt bij de beoordelingen. De kernen werden geconditioneerd opgeslagen. Tevens werden uit deze metingen de uitersten licht en donker vastgesteld.

Vervolgens werden proefmonsters gemeten. Deze kleurmonsters werden onder dezelfde geconditioneerde omstandigheden opgeslagen, om de droge buitenomstandigheden zoveel mogelijk te benaderen. De kleurmonsters konden we op die manier vergelijken met de metingen van de tegels ter plekke.

Meetprocedure

Om de kleuren vast te stellen, gebruikten we een spectrofotometer 45/0 volgens de ISO 11664 Colour Measurement norm. Daardoor konden we correcte metingen verrichten van oppervlakken die van een textuur zijn voorzien. De toegepaste norm gaat ervan uit dat je kleuren kan weergeven in een L-a-b kleurenruimte, waarbij 'L' staat voor lightness, 'a'voor rood-groen en 'b' voor blauw-geel. Aangezien we in deze specifieke situatie te maken hadden met schoon beton, richtten we ons alleen op de L-waarden en namen we bij het beoordelen de a- en b-waarden niet mee. De metingen voerden we uit met een Datacolor 45/0 en was voor het meten gekalibreerd.

Toegestane toleranties

Bij het produceren van betonproducten treden, door het natuurlijke karakter, onvermijdelijk afwijkingen op en zullen niet alle elementen voldoen aan de gestelde toleranties. Om de afwijkingen te beperken wordt in de betonindustrie het statistische principe 'consumenten en producenten risico' toegepast.

Dit principe houdt in dat 95% van de gemeten populatie binnen de gestelde toleranties dient te blijven en 5% dit mag overschrijden. In dit geval dient 95% van alle metingen aan het herstelde product binnen de tolerantie van ± 1 schaaldeel binnen de CUR 100 grijsschaal te blijven. Al deze metingen voldoen dus wanneer ze overeenkomen met grijstint C, D of E van de CUR 100 grijsschaal. De overige 5% van de metingen dient te voldoen aan ± 2 schaaldelen binnen de CUR 100 grijsschaal. Al deze metingen voldoen dus wanneer ze overeenkomen met grijstint B,C, D, E of F van de CUR 100 grijsschaal.

Afwijkingen groter dan ± 2 schaaldelen binnen de CUR 100 grijsschaal zijn niet acceptabel en dienen hersteld te worden.

Te hanteren bandbreedte

De CUR 100 schrijft voor dat een tolerantie van ± 2 schaaldelen binnen de CUR 100 grijsschaal is toegestaan. De uitgevoerde reparaties toonden aan dat ze voldeden aan een tolerantie van ±1 schaaldeel binnen de CUR 100 grijsschaal. Er kon dan ook geconcludeerd worden dat aan de doelstelling van het project, een goed herstelde vloer die esthetisch netjes en verzorgd is waarbij de herstelde pop-ups binnen de gestelde toleranties liggen, voldaan is.

Het resultaat

Met deze bandbreedte is de kleur van het beton bepaald waarmee het terrein is hersteld. Enige tijd na die herstelwerkzaamheden zijn de reparaties nog een keer beoordeeld op kleur. Bij de foto’s was de lichtheid van de neutrale grijskaart in alle opnamen met behulp van Adobe Photoshop op dezelfde waarde ingesteld of reeds deze instelling bij het fotograferen al ingesteld. Hierdoor was het mogelijk om de lichtheidsverschillen tussen de betonplaten onderling en de gerepareerde plekken ten opzichte van de betonplaat visueel te beoordelen en de informatie van de kleurtoon uit te schakelen.

Bij het vaststellen van kleuren gaat het vaak om formules. Maar niet altijd. Beton is als natuurproduct dermate grillig, dat het specifieke kennis van kleurspecialisten vraagt.